ગણેશ ચતુર્થીને વિનાયક ચતુર્થી અને ગણેશ ચોથ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. આ વર્ષે ગણેશ ચતુર્થીનો તહેવાર 7 સપ્ટેમ્બર 2024 શનિવારના રોજ છે. ભગવાન શ્રી ગણેશના જન્મદિવસની ઉજવણી ગણેશોત્સવ અથવા ગણેશ ચતુર્થી તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. આ તહેવાર 10 દિવસ સુધી ઉજવવામાં આવે છે અને અનંત ચતુર્દશીના દિવસે ગણેશ વિસર્જન સાથે સમાપ્ત થાય છે. જ્યોતિષ શાસ્ત્ર અનુસાર ચતુર્થી તિથિ પર ચંદ્રદર્શન વર્જિત છે. દ્રિક પંચાંગ અનુસાર ચતુર્થી તિથિની શરૂઆત અને અંતના આધારે સતત બે દિવસ સુધી ચંદ્રદર્શન પર પ્રતિબંધ હોઈ શકે છે. ખાસ કરીને પૂર્ણ ચતુર્થી તિથિના દિવસે ચંદ્રદર્શન પર પ્રતિબંધ છે.
ગણેશ ચતુર્થીના દિવસે ચંદ્ર દર્શન શા માટે પ્રતિબંધિત છે? એવું માનવામાં આવે છે કે ચંદ્ર જોવાથી ખોટા આરોપ અથવા ખોટા કલંક લાગે છે જેના કારણે ચંદ્રને જોનાર વ્યક્તિને ચોરીના ખોટા આરોપનો સામનો કરવો પડી શકે છે.
ગણેશ ચતુર્થી પર ચંદ્ર દર્શનના નિષેધ પાછળની કથા - પૌરાણિક કથા અનુસાર, ભગવાન કૃષ્ણ પર સ્યામંતક નામના અમૂલ્ય રત્નની ચોરી કરવાનો ખોટો આરોપ મૂકવામાં આવ્યો હતો. ખોટા આરોપમાં સામેલ ભગવાન કૃષ્ણની સ્થિતિ જોઈને નારદ ઋષિએ તેમને કહ્યું કે ભગવાન કૃષ્ણએ ભાદ્રપદ શુક્લ ચતુર્થીના દિવસે ચંદ્રને જોયો હતો જેના કારણે તેમને ખોટા આરોપથી શ્રાપ મળ્યો હતો.
નારદ ઋષિએ ભગવાન કૃષ્ણને વધુમાં કહ્યું કે ભગવાન ગણેશે ચંદ્ર ભગવાનને શ્રાપ આપ્યો હતો કે જે વ્યક્તિ ભાદ્રપદ શુક્લ ચતુર્થી દરમિયાન ચંદ્રને જુએ છે તે ખોટા આરોપથી શાપિત થશે અને સમાજમાં ચોરીના ખોટા આરોપથી કલંકિત થશે. નારદ ઋષિની સલાહ પર, ભગવાન કૃષ્ણએ ખોટા દોષોથી મુક્તિ મેળવવા માટે ગણેશ ચતુર્થીના ઉપવાસ કર્યા અને ખોટા દોષોથી મુક્ત થયા.
મિથ્યા દોષ નિવારણ મંત્ર - દ્રિક પંચાંગ અનુસાર જો ભૂલથી ગણેશ ચતુર્થીના દિવસે ચંદ્ર દેખાઈ જાય તો મિત્યા દોષથી બચવા માટે 'સિંહ પ્રસેનમવધિતસિંહો જામ્બવતા હતઃ'. સુકુમારક મરોદિસ્તવ હ્યેશ સ્યામન્તકઃ । મંત્રનો જાપ કરવો જોઈએ.
ગણેશ ચતુર્થીના દિવસે આ સમયે ચંદ્રદર્શન ન કરો - પંચાંગ અનુસાર, 07 સપ્ટેમ્બર 2024ના રોજ સવારે 09:29 થી રાત્રે 08:44 સુધીનો ચંદ્રદર્શનનો પ્રતિબંધિત સમય રહેશે. આ સમયગાળો 11 કલાક 15 મિનિટ છે.